Σε μια απόσταση περίπου 6 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Πολιτικού βρίσκεται ο εγκαταλειμμένος οικισμός του Φιλανιού, που υπάγεται διοικητικά στο Πολιτικό. Το Φιλάνι βρίσκεται σε ένα υψόμετρο 600 περίπου μέτρων, μέσα σε ένα μαγευτικό περιβάλλον στην ανατολική πλευρά του Πεδιαίου Ποταμού. Πότε ακριβώς κτίστηκε το Φιλάνι δεν μπορεί κανένας να πει με σιγουριά, αλλά σύμφωνα με μαρτυρίες των παλαιών ενοίκων του Φιλανιού και ιδιαίτερα του τέως ομοχώριου μας Χριστόφορου Μιχαήλ (Ττόφαρου) ο νεότερος οικισμός ιδρύθηκε από οικογένειες των χωριών Πολιτικού, Λαζάνια Φικάρδου και Πέρα Ορεινής οι οποίοι είχαν ή ενοικίαζαν κτήματα από τον Μαχαιρά.
Tα κτήματα αυτά είχαν πολλές ελιές και αμπέλια. Ακόμα σύμφωνα με μαρτυρία του τέως ομοχώριου μας Θεόδωρου Ξενοφώντος, γύρω στο 1850-1900 το Φιλάνι είχε γύρω στους 20 μόνιμους κατοίκους αλλά και αρκετούς που προέρχονταν από τα χωριά Ακάκι, Άγιοι Τριμιθιάς και άλλα χωριά, για να βοηθήσουν στις διάφορες γεωργικές εργασίες. Μαζί με τους μόνιμους κατοίκους έμεναν και μοναχοί από την Ιερά Μονή Μαχαιρά. Οι οποίοι ασχολούνταν και αυτοί με διάφορες γεωργικές εργασίες αφού ο Μαχαιράς διέθετε μεγάλη έκταση γης στο Φιλάνι. Όλοι αυτοί έφυγαν στις αρχές του εικοστού αιώνα μετά από ένα μεγάλο θανατικό που ξέσπασε στο Φιλάνι.
Στην περιοχή αυτή παρήγαγαν εξαιρετικής ποιότητας κρασί. Μάλιστα σύμφωνα με μαρτυρία του ομοχώριου μας Σταύρου Παπανικολάου, όταν ήταν παιδί πήγε με τον Μιχαήλ Ξενοφώντος στον τότε ξακουστό έμπορο κρασιού, το επονομαζόμενο Τελεβάντο και τους είπε ότι το πομέ της κουμανταρίας που πήραν ήταν ανώτερο από αυτό της περιοχής του Στρουμπιού της Πάφου και του Άρσους της Λεμεσού που μέχρι τότε θεωρούνταν οι καλύτερες ποικιλίες κρασιού.
Εκτός από την γεωργία οι κάτοικοι ασχολούνταν και με την μελισσοκομία. Μπορεί κάποιος να δει σήμερα τα τζιβέρκα (πήλινα στρογγυλά δοχεία) στους τοίχους των σπιτιών. κουμανταρία του Πολιτικού εξαγόταν στους Αγίους Τόπους για να χρησιμοποιηθεί σαν νάμα στο μυστήριο της θείας κοινωνίας.
Εκτός από τον Μαχαιρά που είχε δικούς τους λινούς είχαν και οι οικογένειες Χατζηλαζαρή και Χατζηγιακουμή. Στα ερειπωμένα σπίτια του Φιλανιού μπορεί να δει κάποιος τα απομεινάρια των λινών που έβγαζαν το κρασί αλλά και το λάδι.
Ο Μύλος του Φιλανιού
Δίπλα από τον παλαιό δρόμο Πολιτικό – Φιλάνι-Μαχαιρά μέσα στον Πεδιαίο Ποταμό υπάρχει ο νερόμυλος του Μαχαιρά. Στον νερόμυλο αυτό άλεθαν σιτάρι για τις ανάγκες του οικισμού.
Ο Πεύκος του Φιλανιού
Στην νότια πλευρά του οικισμού βρίσκεται ίσως ο μακροβιότερος ήμερος πεύκος της Κύπρου, η λεγόμενη Πινολιά, με το επίσημο όνομα Pinus Penea.
To ύψος του πεύκου υπολογίζεται γύρω στα 20 μέτρα και η ηλικία του σύμφωνα με το τμήμα δασών φθάνει στα 150 χρόνια. Οι δικοί μας υπολογισμοί αλλά και οι μαρτυρίες που μαζέψαμε απο τον Τέως χωριανό μας τον Ττόφφαρο, που εάν ζούσε σήμερα θα ήταν 85 ετών, δεν θυμάται τον πεύκο μικρό αλλά όπως είναι σήμερα. Θυμόταν ότι ανέβαιναν πάνω στον πεύκο με παιδιά της παιδικής του ηλικίας για να μαζέψουν κουκουνάρια. Σε ερώτηση που του είχαμε υποβάλει για την ηλικία του Πεύκου, μας απάντησε χωρίς περιστροφές. Τριακόσιων χρόνων. Δηλαδή βαθιά γεράματα.
* Έρευνα - Συγγραφή Ανδρέας Βοσκαρής